Tvrdjava Mamula - siguran čuvar ulaza u Bokokotorski zaliv

Tvrđava poznata pod imenom Mamula, podignuta je na malom kamenitom ostrvu Lastavici, kružnog oblika, prečnika oko 200 m, koje se nalazi na ulazu u Bokokotorski zaliv, udaljeno oko 3,5 morske milje od Herceg Novog. Po mnogim sudovima znalaca, čak i u svetskim okvirima, tvrđava i sad predstavlja remek djelo vojnog neimarstva. U kombinaciji sa trđavom Arza na poluostrvu Luštica i Fortom Prevlaka na rtu Oštro činila je neprelazni bedem i sigurnog čuvara ulaza u Bokokotorski zaliv.
Tvrđavu, koja je bila projektovana za isključivo vojne operacije, je podigla Austro-Ugarska kao jedan od važnijih fortifikacionih objekata koji je štitio ulaz u Bokokotorski zaliv. Zajedno sa ostalim fotifikacijskom objektima bokokotorskog zaliva bila je preuzeta od ratne mornarice Kraljevine jugoslavije i činila je dio obalne odbrane u periodu između dva Svjetska rata.
Ulaz sa pristaništem i malom plažom, nalazi se na severnoj strani ostrva Lastavica, dok je sa preostalih strana sveta, njena obala strma, nepristupačna, a more je duboko. Ona, po svom arhitektonskom rešenju, predstavlja najepšu tvrđavu na Jadranu. Za vreme mletačke vladavine ostrvo Lastavica je nosilo naziv Rondina. Sredinom 19. veka, 1853. godine austrijski general i namesnik Dalmacije, baron Lazar Mamula, poznat i kao venčani kum crnogorskog knjaza Danila Petrovića, je na njemu izgradio tvrđavu, koja od tada nosi njegovo ime.
Tvrđava Mamula danas predstavlja jednu od najvećih i najbolje očuvanih austrijskih fortifikacija na Jadranu, koju karakteriše monumentalnost, izrazita preciznost gradnje i savršena funkcionalnost oblika. Tvrđava je zaštićena kao spomenik kulture druge kategorije.